اهمیت مطالعه کتاب های تاریخی
تاریخ یعنی شرح تحولاتی که در زندگی اقوام و افراد در گذشته رخ داده است و هر گونه تغییر و تحول در فضای سیاسی، علمی، اجتماعی در هر برش زمانی در نگارش تاریخ اثر گذار بوده است. مطالعه کتاب های تاریخی مانند این است که شما در تاریخ زندگی کنید و با مردمانی در گذشته هم زمان شوید و از آن‌ها انسان شناسی یاد بگیرید. مطالعه کتاب های تاریخی مانند سفر در زمان است. تجربه ای که هیچ گاه امکان پذیر نیست اما با مطالعه کتاب ممکن می شود.
از قدیم الایام و در ادوار گذشته دانشمندان همواره تأکید داشتند که مطالعه تاریخ باعث می شود تا افراد و فرمانروایان از تاریخ درس بگیرند و تجربه آن ها را تکرار نکنند. به طور کلی تاریخ شناسان معتقدند یکی از مهم ترین دستاورد مطالعه کتاب های تاریخی گرفتن پند از تاریخ است.
تاریخ نگاران معتقدند مطالعه تاریخ به میزان زیادی در بردباری و شکیبایی افراد تأثیر گذار است، چون افراد هنگام مطالعه تاریخ می بینند که تمامی افراد در طول تاریخ از گزند روزگار و اتفاقات آن مصون نبوده اند و هیچ جامعه ای در آسایش کامل نبوده است.
برخی افراد از مطالعه تاریخ لذت می برند، زیرا مطالعه تاریخ باعث می شود افراد با رویدادها و وقایع گذشته آشنا شوند. از طرفی دیگر مطالعه تاریخ باعث می شود افراد مسیر های زندگی گذشتگان را ببینند و جهان بینیشان افزایش یابد و با آگاهی از چگونه زیستن گذشتگان، بتوانند برای زندگی خود هدف گذاری کند.
اهمیت کتاب های تاریخی در حدی است که در تمامی مقاطع تحصیلی یک کتاب تاریخ تألیف شده که دانش آموزان در تمامی مراحل تحصیلشان با تاریخ ایران و جهان آشنا شوند. کتاب ها تاریخی دارای طبقه بندی های مختلفی هستند : کتاب تاریخ معاصر ایران – تاریخ کهن و باستان – تاریخ ایران – تاریخ جهان -تاریخ ایران پس از اسلام.
این طبقه بندی ها نشان می دهد که تاریخ دارای دسته بندی های مختلف بوده و افراد بر اساس علاقه خود یکی از طبقه ها را انتخاب کرده و به مطالعه آن می پردازند.
یک کتاب تاریخی چگونه نوشته می شود؟
مورخ کسی است که وقایع و رویدادهای زمان خود را ثبت می کند و یا با استفاده از اسناد و مدارک گذشتگان به روایت یا نگارش حوادث می پردازد. فکر، اندیشه، راستگویی و جایگاه مورخان در شکل گیری و تحول علم تاریخ نقش بسزایی دارد. تاریخ نگاری خود کاری دشوار است زیرا داشتن صداقت در تاریخ کار مشکلی است. تاریخ می تواند افکار و هویت انسان ها و یک جامعه را تغییر دهد و تاریخ نگاری که در نوشته خود صداقت نداشته باشد می تواند سرنوشت آدم ها را تغییر دهد. تاریخ نگاران بازتاب کننده گذشته هستند. تفسیر بدون غرض و جانب دارانه تاریخ باعث می شود که بتوان از گذشته عبرت گرفت. یکی از بهترین مورخان ایرانی محمد بن جریر طبری نویسنده کتاب تاریخ طبری اشاره است که یکی از بزرگ‌ترین و معتبرترین منابع دوره اسلامی است که تاریخ را از زمان خلقت شروع کرده و با نقل داستان پیامبران آن را ادامه می دهد.
تاریخ نگاران، مورخان و یا کتاب های تاریخی، بر اساس طبقه بندی که در بالا ذکر شد کتاب های تاریخی را در دو حالت می نویسند:
در حالت اول در کتاب، سلسله رویدادهای تاریخی به صورت متوالی و پشت سر هم بررسی می‌شوند. در این حالت هیچ تحلیلی بر روی رویداد صورت نمی‌گیرد. حتی دیدگاه تاریخ‌نگار و نویسنده هم در این حالت در کتاب درج نمی شود. مطالعه‌ی چنین کتاب‌هایی به خواننده کمک می‌کند به سرعت درکی از حوادث گذشته به دست آورد. اما دیدگاه و بینش خواننده با خواندن چنین کتاب‌هایی تغییر نمی‌کند.
در حالت دوم، نویسنده سعی می‌کند تحلیلی از وقایع گذشته بنویسد. در این حالت آشنایی با دیدگاه و زاویه‌ی دید نویسنده به یک واقعه‌ی تاریخی، اصلی‌ترین چیزی است که با خواندن کتاب به خواننده اضافه می‌شود. خواننده هنگام مطالعه‌ی چنین کتاب‌هایی باید شناخت صحیحی از نویسنده به دست آورد و مطمئن شود با چه دیدگاهی قرار است آشنا شود. علاوه بر این باید مهارت تفکر انتقادی خواننده را برای مواجهه با این کتاب‌ها پرورش داد تا بتواند هنگام خواندن این کتاب‌ها چشم بسته مطالب را قبول نکند. طبیعتاً به دست آوردن چنین مهارتی برای مطالعه تاریخ کار چندان راحتی نیست و در ابتدای شروع مطالعه تاریخ حتی نشدنی است. اما خوانندگان با تمرکز بر مطالعه و داشتن سیر مطالعاتی می‌توانند به مرور به چنین مرحله‌ای برسند.
برای مطالعه کتاب های تاریخی از کجا باید شروع کرد؟
برای شروع مطالعه کتاب های تاریخی انتخاب کتاب اولین قدم است شاید در نگاه اول انتخاب کتاب تاریخی کار ساده ای به نظر برسد اما اینکه چه کتاب تاریخی خوب و چه کتاب تاریخی نا مناسب است، با بررسی اطلاعات و کسب تجربه بیشتر در حوزه تاریخ تعیین می شود. متخصصان پیشنهاد می دهند که اگر در ابتدای شروع خواندن کتاب تاریخی هستید، به سراغ کتاب های حجیم نروید. شروع خواندن کتاب های مربوط به حوزه تاریخ مانند راه رفتن کودکی است، که از ابتدا دقیقاً نمی تواند روی هر دو پا با سرعت گام بردارد. بنابراین کتاب های کم حجم، با نثر روان و داستانی را انتخاب کنید تا کودک نوپای علاقه مند به تاریخ در وجودتان آرام آرام رشد کند و به حجم مطالعاتی وسیعی در حوزه مورد نظر، برسد.
مناسب بودن یک کتاب تاریخی و بررسی صحت و اعتبار آن خود یکی از مهم‌ترین گام های انتخاب کتاب های تاریخی است. زیرا اعتبار کتاب تاریخی بیشتر از دیگر علوم اهمیت دارد، تغییر در کتاب تاریخ یعنی تحریف تاریخ. در کتاب های تاریخی، ارجاعات و نقل قول های افراد باید بررسی شود و صحت آن مشخص گردد. بررسی همین ارجاعات و صحت کتاب تاریخی خود روحیه جست و جو گری را در خواننده تقویت می کند. پس در صورتی که شروع به خواندن یک کتاب تاریخی می کنید، حتماً ارجاعات و منابع آن را به دقت بررسی کنید تا به وقت و درک خود جهت خواندن آن، احترام بگذارید. در دنیای پیشرفته امروز پیدا کردن اعتبار سخن و منبع یاد شده نیز کار چندان دشواری نیست. تنها باید به سایت ها و منابع معتبر در این زمینه، اعتماد نمایید.
