مقالات عمومی

مطالعه کتاب های علمی

کتاب های علمی یک دسته از انواع کتاب ها به شمار می آیند که طرفداران مخصوص به خود را دارد. کتاب های علمی یکی از قوی ترین انگیزه های مطالعه برای افراد یک جامعه هستند. علوم خود دارای شاخه های بسیار گسترده ایست و تقریباً برای تمامی علایق افراد دارای کتاب است. تقریباً برای هر یک از شاخه های علوم کتاب‌های متعددی تألیف شده است که افراد می توانند مطابق با علایق خود حتماً یک کتاب علمی را پیدا کنند. جذابیت و اهمیت کتاب های علمی به قلم و نحوه توضیحشان بر می گردد، زیرا کتاب هایی که مانند کتاب های مدرسه هستند معمولاً طرفداران زیادی ندارند. کتاب های علمی پر طرفدار دارای تصاویر و کیفیت متفاوتی از کتاب های درسی می باشند و مطالب را پیوسته تر و تخصصی تر بیان می کنند.
کتاب های علمی دارای درجه اعتبار متفاوتی هستند. این جمله بدان معنا است که کتاب های علمی دارای تاریخ انقضا هستند. همان‌طور که می دانید زمانی که یک شاعر اشعار خود را چاپ می کند این کتاب تا قرن ها مورد استقبال قرار می گیرد و تغییری ندارد اما یک کتاب علمی زمانی که توسط یک محقق چاپ می شود امکان دارد در ۵ ساله آینده طبق تحقیقات خود آن فرد نقض شود و نظریه ای دیگر ارائه گردد. یعنی علوم روز به روز تغییر می کنند و صحت اطلاعات کتاب و به روز بودن آن اهمیت خیلی ویژه دارد. کتاب های علمی که تاریخ انقضایشان سررسیده تنها مطالعه تاریخ هستند و راجع به گذشته آن علم به شما اطلاعات می دهند.

 

مطالعه کتاب های علمی

مزیت مطالعه کتاب های علمی:

مطالعه کتاب های علمی بیش از هر کتاب دیگر ذهن خواننده خود را درگیر کرده و باعث رشد فکری فرد می شوند. کتاب های علمی نشأت گرفته از طبیعت و اطراف ما هستند و مانند خیلی از کتب دیگر با تخیلات و ابهامات همراه نیستند. نویسندگان کتاب های علمی،  مطالب کتاب خود را بر اساس مشاهده، تجربه و تحقیقات به دست می آورند. کتاب های علمی کتاب هایی غیر داستانی هستند و نویسندگانشان حتماً محققان هستند. افرادی که در آن زمینه علمی حتماً دارای تخصص و تجربیات فراوان هستند و این کتاب حاصل تجربیات آن ها است. برای روشن شدن بهتر موضوع بگزارید با مثال توضیح دهیم، نویسنده یک کتاب تاریخی محققی است که با جمع آوری اطلاعات قدیمی برشی از یک تاریخ را نقل می کند اما یک نویسنده کتاب جانورشناسی و یا زیست شناسی تجربیات، تحقیقات و مشاهدات خود را در کتاب علمی گزارش می کند در صورتی که نویسنده تاریخی هرگز توانایی آن را ندارد که به آن برهه از تاریخ برود و خود ماجرا را از نزدیک مشاهده کند.
کتاب های علمی را برای اکثریت افراد جامعه تألیف می کنند یعنی نویسنده هنگام نگارش کتاب علمی این نکته را در نظر می گیرد که این کتاب قرار نیست یک کتاب دانشگاهی باشد و به صورت تخصصی به یک موضوع بپردازد بلکه یک کتاب علمی عمومی باید بتواند با جذابیت بالا به بررسی موضوعی خاص پرداخته و از ابتدا با بیانی ساده به توضیح مسائل بپردازد.

   ویژگی یک کتاب علمی مفید

همان‌طور که میدانید کتاب های علمی باید اطلاعاتی درست و به روز داشته باشند و تألیف و نگارش کتاب علمی از هر نوع کتاب دیگری برای نویسنده کار سختی است. با توجه به اینکه امروزه هر تحقیقات و کتابی را علمی نمی دانند برای کتاب های علمی مفید ویژگی های در نظر گرفته می شود تا بر اساس آن ویژگی ها بتوان یک کتاب علمی خوب را شناسایی کرد و برای آن وقت گذاشت.

 

مطالبی که در یک کتاب علمی مطرح می شوند باید مرتبط و پیوسته باشند. یعنی تمامی سرفصل های کتاب و موضوعاتی که در کتاب مطرح می شود باید دارای پیوستگی بوده و مکمل یکدیگر باشند. همان‌طور که می دانید هر علمی دارای زیر شاخه های متعدد  مباحث مختلفی است، کتابی که از این شاخه به آن شاخه می پرد و در هر صفحه خود از یک موضوع صحبت می کند تنها ذهن خواننده را آشفته کرده و آگاهی مد نظر کتاب های علمی را به خواننده منتقل نمی کند. یعنی نویسنده کتاب علمی باید بتوانند به یک چارت و سازماندهی کلی را مشخص کرده و طبق آن چهارچوب به تعریف عناوین و سرفصل های کتاب بپردازند.
در کتاب های علمی برای اینکه مطلبی درج شود برای آن مطلب باید استدلال و اثبات های کافی وجود داشته باشد و با تحقیقات دیگر دانشمندان و دیگر محققان مرتبط باشد، در نتیجه در کتاب های علمی حتماً ارجاعاتی وجود دارد و این ارجاعات خود به نوعی باعث اعتبار کتاب های علمی می شوند. تفکر خلاق و تجربیات و مشاهدات محقق به همراه ترکیب استدلال های با استدلال های قبلی دیگر دانشمندان محوریت یک کتاب علمی را تعیین می کنند.
کتاب های علمی بیش از دیگر کتاب ها باید دارای جذابیت باشند. جذابیت های کتاب های علمی با تصاویر و نثر زیبا و روان تأمین می شود. نثر زیبا و روان حاصل پرهیز از اصطلاحات نامأنوس و اختصارها و استفاده از صفت و موصوف‌های لازم برای گویاتر نمودن موضوع کتاب است. در کتاب های علمی باید از جمله های کلیشه ای، و زیاده گویی به دور باشد تا خواننده را هنگام مطالعه خسته نکند.
حتی عناوین و سر فصل های نیز در کتاب های علمی با دقت بیشتری انتخاب می شوند و در هر قسمت از کتاب مطالبی جهت یادآوری مطالب گذشته درج می شود تا خواننده با درک بیشتری کتاب را مطالعه کند.
نویسندگان کتاب های علمی در ابتدای کتاب خود به تعریف مسئله و پرسش های خود در رابطه با موضوع کتاب می‌پردازند و با این کار ذهن خواننده را برای مطالب داخل کتاب آماده کرده و اشتیاق خواننده را افزایش می دهند.
پانویس ها، یادآوری ها و بیان سوابق تاریخی موضوع در کتاب های علمی بیش از هر کتاب دیگری دارای اهمیت است. ارائه تعاریف اصطلاحات اصلی و علائم و اختصارات ، طرح سوابق تاریخی موضوع، همه و همه باعث می شود مخاطب راجع به آن مطلب علمی درک بهتری پیدا کرده و با استفاده از آن‌ها بتواند بهتر موضوع را نقد و بررسی نماید.

 

مطالعه کتاب های علمی

 

اکثر کتاب های علمی حاصل تجربیات خود فرد هستند که شامل آزمایش‌ها و مشاهدات می شوند. کتاب های علمی که در آن ابزار تحقیقات و مشاهدات علمی درج می شود و مخاطب را با روش کار خود آشنا می کند، مخاطب بیشتر با موضوع ارتباط برقرار کرده و بهتر می تواند مطالب کتاب را درک کند. اکثر کتاب های علمی دارای عکس های واضح و با کیفی از مراحل کار هستند تا مخاطب روند ماجرا را بهتر درک کند.
اکثر کتاب های علمی باید بتوانند از نوشته و تحقیقات خود یک نتیجه ای بگیرند و آنچه را که در ابتدای کتاب برای آن موضوع مسئله و پرسش هایی را مطرح کرده اند به آن پاسخ دهند. کتاب علمی که نتیجه و استدلال نداشته و بین یافته های خود ارتباط برقرار نکرده از اعتبار علمی کمی برخوردار است. بحث و نتیجه گیری پایان کتاب های علمی باید به گونه ای باشد که مخاطب را برای مطالعه و تحقیق  بیشتر راجع به موضوع کتاب تشویق کند.

مطالعه کتاب علمی برای کودک چه مزایایی دارد؟

محققان و روانشناسان معتقدند افرادی که در کودکی کتاب های علمی مناسب را مطالعه می کنند در بزرگسالی اکثراً افرادی موفق در زمینه تحصیلی و شغلی می شوند. کتاب های علمی به طور ویژه ای روحیه جستوجو گری و سیستم حل مسئله را در ذهن کودک ارتقاء داده و هوشیاری کودک راجع به محیط اطرافش را افزایش می دهد. کتاب های علمی کودک و نوجوان باید برای هر سن جداگانه نگارش شوند به طور مثال برای کودکانی که توانایی خواندن ندارند استفاده از تصاویر گویا تر و بیان مسائل به صورت ساده تر خیلی اهمیت دارد اما کودکانی که توانایی خواندن دارند باید مطالب سلیس و روان و به دور از کوچکترین ابهامی نگارش شوند زیرا کودک نباید از مطالعه کتاب خسته شود و نسبت به موضوع کتاب بی اشتیاق شود.
به طور کلی نوشتن کتاب علمی برای کودکان کار مشکلی است زیرا کودکان و نوجوانان به حد کافی کتاب و موضوعات علمی را در مدرسه مرور می کنند و در مطالعه آزاد و اوقات فراغتشان خیلی اشتیاق به کتاب های علمی ندارند. به همین دلیل نثر کتاب های علمی باید به گونه ای باشد که حتی کودکی که از کتاب علوم خود بیزار است برای خواندن کتاب علمی اشتیاق داشته باشد. در کتاب های علمی کودک و نوجوان، کتاب باید بتواند مخاطب را با جهان و تفکر علمی آشنا کند و دید علمی کودک را گسترش دهد. و به طور کلی یک کتاب علمی کودک و نوجوان باید:

 

مطالعه کتاب های علمی۱) کنجکاوی کودک و نوجوان را درباره‌ی جهان پیرامونش افزایش داده و به سؤالات آن پاسخ دهد.
۲) مطالب علمی را  مطرح کند که برای زندگی روزمره کودک لازم هستند و کودک بتواند در طول روز با آن ارتباط برقرار کند.
۳) تفکر علمی و روش علمی را در کودک و نوجوان گسترش می‌دهند.
۶) تصویر سازی آموزشی و عکس جایگاه ویژه‌ای آن به درک بیشتر کودک کمک کند.
۷) به استانداردهای آموزشی و برنامه‌ی آموزشی کودک ارتباط تنگاتنگی با داشته باشد.
۱۰) دارای اعتبار علمی و به روز باشد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.