کتاب های آموزشی زبان

ابتدایی ترین روش آموزش زبان های خارجی استفاده از کتاب است. به ظاهر این روش بسیار ساده به نظر می رسد اما با افزایش تنوع در این کتاب ها و روش های آموزش، انتشار کتاب آموزش زبان خارجی کاربردی، کار ساده ای نیست.

کتاب های آموزشی زبان های خارجی مانند یک کتاب علمی هستند و رده بنده و به قولی سطح بندی های مختلفی دارند، شیوه نگارش و نحوه آموزش در کتاب های آموزشی زبان های خارجی بسته به این سطح بندی ها متفاوت می شود. اکثر کتاب‌های آموزش زبان های خارجی سطحشان را بر اساس سطوح CEFR یا چارچوب رایج زبان‌های عمومی مشخص می‌کنند. CEFR زبان را به شش سطح A1 و A2، مبتدی – B1 و B2، میانی – C1 و C2، پیشرفته تقسیم می کند. استفاده از این تقسیم‌بندی در انتخاب کتاب‌های کمکی مناسب با سطح زبان آموز یاری می‌کند.

اولین ویژگی کتاب های آموزشی زبان های خارجی موفق این است که به مخاطب خود کمک کند تا متوجه شود در چه سطحی از آن زبان خارجی است. با اطلاع از این موضوع مخاطب می فهمد که کدام یک از زیر مجموعه های کتاب برای او مناسب است.

یکی دیگر از ویژگی های کتاب های آموزشی زبان های خارجی موفق این است که مطابق با سن مخاطبان و اهداف آن‌ها تهیه شود. با بررسی این موضوع انتشاراتی ها کتابی مناسب برای رده های سنی مختلف و مطابق با سلیقه ی آن‌ها تولید می کنند. مسلماً کتاب های آموزشی زبان های خارجی یک کودک که به منظور سرگرمی به آموزش زبان می پردازد،  با کتاب یک نوجوان که به  منظور مهاجرات به آموزش زبان می پردازد یکسان نیستند.

انتخاب کتاب های آموزشی زبان های خارجی بر چه اساسی است؟

همانطور که قبلاً گفته شد برای آموزش یک زبان خارجی کتاب های زیادی در بازار وجود دارد که این حجم از کتاب سردرگمی مخاطب را افزایش می دهد. چون در ایران و جهان زبان های متفاوتی برای یادگیری وجود دارند برای درک بهتر موضوع در این مقاله به طور مثال  به بررسی کتاب های آموزشی زبان های انگلیسی می پردازیم تا برای شما موضوع کمی روشن تر باشد.

برای آموزش زبان انگلیسی معمولاً سه نوع کتاب طراحی و چاپ می شوند.

• کتاب های اصلی آموزش زبان انگلیسی:

کتبی که در انگلیسی به coursebooks معروف هستند. در کتاب های آموزش زبان coursebooks نویسنده تلاش کرده است تا هر چهار مهارت listening، reading، speaking و writing را به مخاطب خود آموزش دهد. از مهم‌ترین ویژگی های  کتب اصلی در زبان های خارجی سطح بندی در آن است. کتاب های اصلی هم به صورت خود آموز نگارش می شوند و هم مناسب برای افرادی که در آموزشگاه ها مشغول به آموزش هستند.

در کتاب های اصلی نویسنده همواره در تلاش است تا در هر درس آموزشی خود هر سه بخش اصلی زبان یعنی vocabulary، grammar و pronunciation را در آن بخش بگنجاند تا آموزشی جامع و کامل در کتاب ارائه گردد.

نویسندگان و ناشران کتاب در قسمت جدول محتویات کتاب های آموزش زبان (که در ابتدای کتاب قرار دارد) حتماً بخش های مختلف کتاب، مهارت های مورد آموزش در این بخش ها را باید ذکر کنند تا مخاطب در انتخاب کتاب دچار سردرگمی نشود.

همانطور که در بالا گفتیم یک کتاب اصلی آموزش زبان باید بتواند هر ۴ مهارت listening، reading، speaking و writing را در مخاطب تقویت کند، به همین دلیل معمولاً کتاب های اصلی یا coursebooks را به صورت مجموعه کتاب انتشار می دهند تا در هر کتاب مهارتی جداگانه پرورش پیدا کند. از آنجایی که یک کتاب نمی تواند مهارت listening را در مخاطب خود تقویت کند معمولاً همراه مجموعه کتاب های اصلی یک نوار، cd و به صورت کلی یک فایل صوتی ارائه می شود تا مخاطب بتواند با استفاده از آن مهارت listening خود را تقویت کند. مجموعه کتاب های آموزش زبان اصلی معمولاً شامل سه بخش student book، workbook و CD می شوند.

• کتاب های مرجع آموزش زبان انگلیسی :

کتاب های مرجع همانطور که از نامشان پیدا است تمامی مسائل آموزش زبان را در خود گنجانده اند، این کتاب ها جزء کتاب های آموزشی دسته بندی نمی شوند زیرا این کتاب ها برای زمانی نگارش شده اند که زبان آموز هر گاه به مشکلی برخورد به این کتاب رجوع کند. این کتاب ها مخصوص به زمان یادگیری زبان خارجی نیستند، بلکه پس از پایان یادگیری یک زبان خارجی نیز به این کتاب ها نیاز است. یک دیکشنری و یک کتاب گرامر نمونه یک کتاب مرجع پر کاربرد هستند. اختلاف نظرها در مباحث لغت و دستور زبان در مراحل یادگیری زبان آموز اختلالی ایجاد نمی کند اما کتاب های مرجع کمک می کنند تا با اطمینان بیشتری به آموزش بپردازد.

• کتاب های تکمیلی آموزش زبان انگلیسی

کتاب های تکمیلی همانطور که از نامشان پیداست قرار است به کمک کتاب های آموزش زبان بیایند. این کتاب‌های تکمیلی را بر اساس نیاز و برای تقویت یکی از مهارت‌ها یا بخش‌های زبان نگارش می کنند. زبان آموزان در حین یادگیری زبان با کمک از این کتاب های تکمیلی مهارت های خود را تقویت می کنند. هیچ زبان آموزی در ابتدای آموزش خود به سراغ کتاب های تکمیلی نمی رود، ابتدا یک کتاب اصلی انتخاب کرده و در کنار آن یک کتاب تکمیلی برای تمرین بیشتر قرار می دهد.

کتاب های داستانی آموزش زبان انگلیسی چه ویژگی هایی دارند؟

آموزش زبان انگلیسی با استفاده از کتاب های آموزشی یک روش ساده و یک گام بسیار مهم است. همانطور که در بالا توضیح داده شد برخی کتاب های تکمیلی آموزش زبان وجود دارند که به زبان آموز کمک می کنند تا در زمان یادگیری زبان مهارت های خود را تقویت نماید. یکی از نمونه های جذاب و پر بازده کتاب های تکمیلی آموزش زبان، کتاب های داستان هستند. کتاب های داستان آموزش زبان  کسالت ناشی از مطالعه مداوم کتاب های آموزش زبان خارجی را ندارند و با داشتن فضای داستانی باعث اشتیاق خواننده برای مطالعه بیشتر زبان می شوند. زبان آموز ها هنگام مطالعه  کتاب های داستانی آموزش زبان دامنه لغاتشان افزایش یافته و بیشتر با جمله بندی‌ها و دستورهای گرامری آشنا می‌شوند.

انتخاب کتاب مهم‌ترین قسمت در کتاب های داستانی آموزش زبان است. کتابی مناسب زبان آموز است که ابتدا موضوع جالبی برای زبان آموز داشته باشد، عدم علاقه به موضوع کتاب باعث می شود زبان آموز اشتیاق لازم برای مطالعه زبان را نداشته و کاربرد کتاب پایین بیاید. زبان آموز ابتدا باید نگاهی به صفحات کتاب داستان بیندازد، اگر در هر صفحه حدوداً ۴-۳ کلمه  ناآشناست ولی موضوع را متوجه می‌شود، این کتاب مناسب سطح اوست.

زبان آموزان برای اینکه بتواند از کتاب داستان استفاده آموزشی کند ابتدا باید کتاب را مطالعه کند، در این زمان باید موضوع کلی داستان را متوجه شود،  در اینجا درک مطلب زبان آموز درگیر شده و تقویت می شود. در مرحله بعد باید ساختار گرامری جملات و لغات جدید نیز بررسی شود. در این قسمت شاید اکثر جملات و گرامر ها توسط زبان آموز آشنا باشد و آن ها را قبلاً آموزش دیده باشد اما در کتاب های داستانی آموزش زبان، به طور کاربردی نحوه استفاده از آن ها را به طور عملی می بیند.

کتاب های داستانی آموزش زبان سه سطح ابتدایی، متوسط و پیشرفته دارد، زبان آموز با مطالعه یک کتاب سطوح ابتدایی به طور کلی با حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ کلمه ، در سطوح متوسط بین ۱۲۰۰ تا ۲۳۰۰ کلمه و در سطح پیشرفته با حدود ۳۰۰۰ لغت جدید آشنا شود و از این طریق دایره لغاتش افزایش پیدا می کند.

برای افزایش مهارت listening زبان آموزان همراه با کتاب های داستانی آموزش زبان یک فایل صوتی به صورت نوار، سی دی، و … ارائه می شود گوش دادن هم‌زمان فایل صوتی در کنار دنبال کردن آن بر روی متن کتاب باعث آشنایی بیشتر زبان آموز با تلفظ کلمات و لهجه‌ها می‌شود. اما گوش دادن فایل صوتی به صورت مجزا از متن کتاب مهارت listening زبان آموز را تقویت می کند.

برای افزایش مهارت speaking زبان آموزان از طریق کتاب داستانی برخی از ناشران از خواننده کتاب می خواهند تا داستان کتاب را برایشان مجدد روایت کند، این روایت به معنی بازخوانی مجدد متن نیست بلکه در واقع زبان آموز با جمله بندی‌های خود سعی در انتقال موضوع می کند و مهارت های speaking خود را تقویت می نماید.

کتاب های داستانی آموزش زبان نیز مانند دیگر کتب آموزشی دارای تنوع بالایی هستند ، این کتاب ها دارای سطح بندی بوده و طبق رده بندی آموزشی زبان آموز باید انتخاب گردد.

سخن آخر :

کتاب های آموزش زبان دارای تنوع بسیار بالایی هستند و انتخاب کتاب مناسب به ظاهر کار دشواری به نظر می رسد اما تمامی افراد با تجربه به این نتیجه رسیده اند که بهترین کتاب آموزش زبان، کتابی است که بر اساس توانایی زبان آموز انتخاب می شود. بهترین کتاب، کتابی است که زبان آموز به آن علاقه دارد و با اشتیاق آن را دنبال می کند، هرچند که از دید برخی بدترین کتاب آموزشی باشد.

اساتید آموزش زبان پیشنهاد می کنند کتاب های آموزشی زبان را تجزیه و تحلیل کنید و با نقاط ضعف خود مقایسه کنید، اگر کتاب جذابیت لازم را با شخصیت شما داشت، و باعث تقویت مهارت های شما می‌شد پس بهترین گزینه است. حتی اگر کتاب خشک و بی روح است اما الهام بخش شماست، اهمیتی ندهید. باز هم تأکید می کنیم که بهترین کتاب، کتاب مورد علاقه تان است.