اصول مطالعه صحیح
سرانه مطالعه، شاید این کلمه زیاد به گوش شما خورده باشد ولی با مفهوم آن آشنایی نداشته باشید، سرانه مطالعه میانگین مدت زمان‌های مطالعه یک نفر در یک شبانه‌روز است. سرانه مطالعه در کشور های مختلف رقمی متفاوت دارد، سرانه مطالعه گاهی با مدت زمانه مطالعه کتاب های درسی سنجیده می شود و گاهی جدا از کتب درسی. در ایران سرانه مطالعه بسیار پایین است. برخی آن را ناشی از عدم شناخت روش صحیح می دانند. یادگیری روش مطالعه صحیح تأثیرگذاری کتابی که مطالعه می شود را افزایش می دهد. فرقی نمی کند کتاب علمی باشد یا داستانی، یک دانش آموز یا دانشجو دارد کتاب را می خواند یا یک خانم خانه دار، یک روش مطالعه صحیح و اصولی می‌تواند بسیاری از مشکلات تحصیلی و سرانه مطالعه یک جامعه را بهبود بخشد.
علت اصلی اینکه افراد تمایلی به خواندن نشان نمی دهند این است که بعد از یک زمان کوتاه از ادامه مطالعه خسته می شوند. شيوه صحيح مطالعه ،چهار مزيت دارد:
۱- زمان مطالعه را كاهش می‌دهد.
۲- ميزان يادگيری را افزايش می‌دهد .
۳-مدت نگهداري مطالب در حافظه را طولاني تر مي كند.
۴- به خاطر سپاری اطلاعات را آسان‌تر مي سازد
این مزیت ها علاوه بر مطالعه برای افراد عادی به کمک دانش آموزان نیز می آید.
انواع روش های مطالعه صحیح
بین مطالعه و یادگیری تفاوت های بسیاری مشاهده می شود. به طور کلی ۴ روش مطالعه مشاهده شده است:
مطالعه مقدماتی
اولین و ساده ترین مرحله مطالعه یک کتاب، مطالعه مقدماتی است. این دقیقه همان چیزی است که ما در مدرسه و دوران ابتدایی یاد گرفته ایم. برای درک بهتر این موضوع، همین حالا که شما در حال مطالعه این متن هستید، نوعی خواندن مبتدیانه است.
مطالعه کنجکاوانه
این نوع مطالعه زمانی اتفاق می افتد که شما در متن به دنبال یک بخش خاص یا یک کلمه هستید. برای مثال امتحانات زبان را تصویر کنید. همیشه در بخش Reading ما با سؤالاتی مواجه ایم که می بایست معنی آن‌ها را از داخل متن پیدا کنیم. پس چشم ما فقط به دنبال آن بخش از سؤال که در متن جواب داده شده است می گردد و تأکیدی بر متن وجود ندارد. این تکنیک که به Skimming نیز معروف است، مطلب زیادی را به شما نمی آموزد.
مطالعه تحلیلگرانه
مطالعه تحلیلگرانه یک مطالعه کامل محسوب می شود. اگر کنجکاوانه مطالعه کردن را سریع‌ترین نوع مطالعه به حساب بیاوریم، مطالعه تحلیلگرانه بهترین و مفید ترین نوع مطالعه ای است که شما با توجه به زمانی که در اختیار دارید می توانید انجام دهید. اما این مرحله از مطالعه نیازمند رعایت نکاتی است که بدون رعایت آن‌ها فرد نمی تواند ادعای مطالعه تحلیلگرانه داشته باشد.
مطالعه مقایسه ای
سخت‌ترین و وقت گیر ترین نوع مطالعه همین مرحله است. مقایسه ای خواندن به این معناست که شما مطالبی را که از مطالعه تحلیلگرانه یاد گرفته اید با مطالب گذشته و کتاب های دیگر مقایسه کنید.
انواع روش های مطالعه اصولی کتب علمی (یادگیری)
قبل از مطالعه و بررسی روش های صحیح مطالعه بهتر است شرایط مطالعه را برای خود فراهم کنید. به شما پیشنهاد می کنیم زمان مطالعه و هدف از مطالعه را از قبل مشخص کنید. پیش از مطالعه تمامی کارهای نیمه تمام خود را تمام کنید تا با ذهنی آزاد به مطالعه بپردازید. از دراز کشیدن هنگام مطالعه بپرهیزید و سعی کنید پشت میز با حالت استاندارد مطالعه کنید.
پس از فراهم کردن شرایط مطالعه، یکی از روش های زیر را برای شروع مطالعه انتخاب کنید:
۱-خواندن بدون نوشتن: روش نادرست مطالعه است . مطالعه فرآيندي فعال و پويا است و برای نيل به اين هدف بايد از تمام حواس خود براي درك صحيح مطالب استفاده كرد. بايد با چشمان خود مطالب را خواند، بايد در زمان مورد نياز مطالب را بلند بلند ادا كرد و نكات مهم را يادداشت كرد تا هم با مطالب مورد مطالعه درگير شده و حضوري فعال و همه جانبه در يادگيري داشت و هم در هنگام مورد نياز ، خصوصاً قبل از امتحان ، بتوان از روي نوشته ها مرور كرد و خيلي سريع مطالب مهم را مجدداً به خاطر سپرد . این روش برای مطالعه کتب علمی و برای دانش آموزان مناسب نیست اما برای کتاب های داستانی و روزنامه و مجلات مناسب است.
۲- خط كشيدن زير نكات مهم :اين روش شايد نسبت به روش قبلي بهتر است ولي روش كاملي براي مطالعه نيست چرا كه در اين روش بعضي از افراد به جاي آنكه تمركز و توجه بر روي يادگيري و درك مطالب داشته باشند ذهنشان معطوف به خط كشيدن زير نكات مهم مي گردد. حداقل روش صحيح خط كشيدن زير نكات مهم به اين صورت است كه ابتدا مطالب را بخوانند و مفهوم را کاملاً درك كنند و سپس زير نكات مهم خط بكشند نه آنكه در كتاب به دنبال نكات مهم بگردند تا زير آن را خط بكشند .
۳- حاشيه نويسي :اين روش نسبت بدو روش قبلي بهتر است ولي بازهم روشي كامل براي درك عميق مطالب و خواندن كتب درسي نيست ولي مي تواند براي يادگيري مطالبي كه از اهميتي چندان برخوردار نيستند مورد استفاده قرار گيرد.
۴- خلاصه نويسي : در اين روش شما مطالب را می‌خوانید و آنچه را كه درك كرده ايد به‌صورت خلاصه بروي دفتري يادداشت مي كنيد كه اين روش براي مطالعه مناسب است و از روش‌های قبلي بهتر مي باشد چرا كه در اين روش ابتدا مطالب را درك كرده سپس آن‌ها را يادداشت مي كنيد اما بازهم بهترين روش براي خواندن نيست .
۵- كليد برداري :كليد برداري روشي بسيار مناسب براي خواندن و نوشتن نكات مهم است . در اين روش شما بعد از درك مطالب ، به‌صورت كليدي نكات مهم را يادداشت مي كنيد و در واقع كلمه كليدي کوتاه‌ترین، راحت‌ترین ،بهترين و پرمعنی ترين كلمه اي است كه با ديدن آن، مفهوم جمله تداعي شده و به خاطر آورده مي شود .
۶- خلاقيت و طرح شبكه اي مغز: اين روش بهترين شيوه براي يادگيري خصوصاً فراگيري مطالب درسي است .در اين روش شما مطالب را ميخوانيد بعد از درك حقيقي آن‌ها نكات مهم را به زبان خودتان و به‌صورت كليدي يادداشت مي كنيد و سپس كلمات كليدي را بروي طرح شبكه اي مغز مي نويسد ( در واقع نوشته هاي خود را به بهترين شكل ممكن سازماندهي مي كنيد و نكات اصلي و فرعي را مشخص مي كنيد)تا در دفعات بعد به جاي دوباره خواني كتاب ، فقط به طرح شبكه اي مراجعه كرده و با ديدن كلمات كليدي نوشته شده بروي طرح شبكه اي مغز ، آن‌ها را خيلي سريع مرور كنيد . اين روش درصد موفقيت تحصيلي شما را تا حدود بسيار زيادي افزايش می‌دهد و درس خواندن را بسيار آسان مي كند. و بازده مطالعه را افزايش می‌دهد.
فواید مطالعه اصولی کتاب
مطالعه صحیح و اصولی کتاب علاوه بر فراگیری علم و یادگیری تأثیرهای زیادی بر زندگی افراد نیز دارد. در ادامه به برخی از فواید مطالعه اصولی کتاب ها می پردازیم:
- مطالعه استرس را کم می کند
محققان و دانشمندان پیشنهاد داده اند که در مواقع استرس مطالعه اصولی و صحیح یک ابزار قوی برای مقابله با استرس است. تحقیقاتی که انجام داده اند نشان داده است که مطالعه در مقایسه با موسیقی، پیاده روی و حتی قهوه بهترین روش برای غلبه به استرس است. افرادی که مورد آزمایش قرار گرفته بودند با مطالعه به مدت ۶ دقیقه توانسته بودند استرس خود را کاهش دهند.
- مطالعه بی‌خوابی را کاهش می‌دهد
مطالعه یکی از مؤثرترین راه ها برای آرامش و آمادگی برای خواب می باشد. خواندن کتاب در نور کم تأثیر قابل تأملی دارد زیرا مغز تشخیص می دهد که اکنون زمان استراحت است.
- مطالعه صحیح و اصولی عواطف انسانی را تقویت می کند
زمان مطالعه کتاب های داستان، افراد از نظر احساسی به عمق داستان می روند و ارتباط احساسی با قهرمانان داستان برقرار می کنند. مطالعات نشان داده است کسانی که از نظر احساسی با داستان ارتباط برقرار می کنند در دنیای واقعی انسان های مهربان و دلسوزی هستند.
- مطالعه صحیح و اصولی کارکرد مغز را تقویت می کند
- مطالعه صحیح افسردگی را از بین می برد
- مطالعه اصولی به هدفمندی و غلبه بر مشکلات کمک می کند
- مطالعه صحیح و اصولی انسان را اجتماعی می کند
- مطالعه صحیح توانائی های حافظه و تفکر را تقویت می کند
- مطالعه دایره لغات را بالا می برد
- مطالعه مهارت های نوشتن را تقویت می کند
- مطالعه صحیح و اصولی کمک می کند افراد روشن فکر و دوستانه تر شوند
- مطالعه به یادگیری زبان های خارجی کمک می کند
- مطالعه بر توانائی های شنیداری تأثیرات مثبت دارد
- مطالعه خلاقیت را تقویت می کند
- مطالعه صحیح و اصولی از بیماری آلزایمر زودرس جلوگیری می کند
- خواندن کتاب با صدای بلند روابط والدین با کودکانشان را تقویت می کند
- مطالعه کمک می کند که با مشکلات مالی مقابله کنید
- مطالعه به یادگیری بیشتر کودکان در مدرسه کمک می کند
- مطالعه از افراد یک سخنور خوب می سازد
- مطالعه به افراد در ساختن دنیایی بهتر کمک می کند
